ΣΚΕΨΕΙΣ ΣΤΟ ΑΥΡΙΟ

H ελληνική κρίση τείνει να εξελιχθεί σε τραγωδία. Η τρόικα επέβαλε στην Ελλάδα μία συνταγή, η οποία αποδεικνύεται όχι μόνο κοινωνικά επώδυνη, αλλά και οικονομικά καταστροφική. Η μέθοδος της εσωτερικής υποτίμησης έχει εγκλωβίσει την ελληνική οικονομία στο φαύλο κύκλο της ύφεσης, η οποία με τη σειρά της δημιουργεί αποκλίσεις από τους δημοσιονομικούς στόχους. Παραλλήλως, δημιουργεί ολοένα και περισσότερα οικονομικά και κοινωνικά ερείπια.

Η ύφεση δεν επηρεάζει το έλλειμμα και το χρέος μόνο επειδή....

με τη μείωση του ΑΕΠ μειώνεται ο παρονομαστής του κλάσματος και ως εκ τούτου το ποσοστό αυξάνει. Λόγω της συρρίκνωσης των εμπορικών συναλλαγών μειώνονται και τα έσοδα από τον ΦΠΑ. Επίσης, η ύφεση προκαλεί και αύξηση των δαπανών. Λόγω της διόγκωσης και της ανεργίας και της «μαύρης» εργασίας, τα ασφαλιστικά ταμεία έχουν λιγότερα έσοδα από εισφορές. Ταυτοχρόνως, αυξάνονται οι δαπάνες τους για επιδόματα ανεργίας. Επειδή, όμως, τα αποθεματικά τους είναι προβληματικά, το έλλειμμα καλύπτεται από τον κρατικό προϋπολογισμό, που σημαίνει πρόσθετη δημόσια δαπάνη. Επιπλέον, η ύφεση οξύνει την οικονομική ανασφάλεια, η οποία προκαλεί περαιτέρω εσωστρέφεια, με αποτέλεσμα η οικονομία να εγκλωβίζεται σε καθοδικό φαύλο κύκλο. Με άλλα λόγια, η κατάσταση θυμίζει σκύλο που κυνηγάει την ουρά του.

Η ύφεση δεν είναι μια μη προβλέψιμη φυσική καταστροφή. Είναι το αποτέλεσμα της πολιτικής των δανειστών. Δεδηλωμένος στόχος της δεν είναι μόνο η δραστική μείωση του ελλείμματος. Είναι και η ύφεση, επειδή μέσω αυτής θα επιτευχθεί η εσωτερική υποτίμηση, η οποία υποτίθεται ότι θα αποκαταστήσει την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας. Με άλλα λόγια, η ύφεση ήταν σκοπός και όχι απροσδόκητη παρενέργεια της θεραπείας-σοκ. Απλώς, η ύφεση προσέλαβε πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις απ’ ό,τι είχε υπολογίσει η τρόικα.

Ευρισκόμενη στην πλεονεκτική θέση του δανειστή και εντολοδότη, η τρόικα αποδίδει τον εκτροχιασμό στην ολιγωρία και ασυνέπεια της κυβέρνησης Παπανδρέου. Είναι αλήθεια ότι η κυβέρνηση έχει επιδείξει και ολιγωρία και ασυνέπεια. Δεν ήταν, όμως, αυτές οι κύριες αιτίες που προκάλεσαν την ύφεση.

Το εθνικό έγκλημα της κυβέρνησης Παπανδρέου είναι ότι δεν διαπραγματεύτηκε ένα βιώσιμο Μνημόνιο. Επίσης, ότι μετά την υπογραφή του Μνημονίου δεν εφάρμοσε παραλλήλως ένα εθνικό σχέδιο και δημοσιονομικής εξυγίανσης και αξιοποίησης των λιμναζουσών αναπτυξιακών δυνατοτήτων. Σαν να μην έφταναν αυτά, με τα φθηνά κόλπα της έχει προκαλέσει κρίση εμπιστοσύνης στις σχέσεις της με τους δανειστές.

Η τρόικα δεν προβληματίζεται για τις αιτίες του εκτροχιασμού, δηλαδή για την ορθότητα της συνταγής της. Επικαλούμενη πάντα τους δημοσιονομικούς στόχους που προσυπέγραψαν οι κυβερνώντες, απαιτεί τη λήψη πρόσθετων μέτρων. Τα –συνήθως οριζόντια– μέτρα που και οι δανειστές συστήνουν και η κυβέρνηση λαμβάνει, όμως, ανακυκλώνουν το αδιέξοδο. Η τρόικα θυμίζει γιατρό, ο οποίος όταν βλέπει ότι η φαρμακευτική αγωγή που έχει δώσει επιδεινώνει την κατάσταση του ασθενούς, αντί να τον επανεξετάσει αυξάνει συνεχώς τη δόση. Είναι αξιοσημείωτο ότι την εκδοχή των δανειστών για τους λόγους εκτροχιασμού του προγράμματος όχι μόνο αποδέχεται, αλλά και αναπαράγει με φανατισμό εξαρτημένου μεταπράτη το «κόμμα του Μνημονίου».

Οι δανειστές έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι μόνο εάν βάλεις το μαχαίρι στο λαιμό της Ελλάδας θα την υποχρεώσεις να κάνει αυτά που έχει προσυπογράψει. Το κοινωνικό τοπίο, όμως, γίνεται ολοένα και πιο εύφλεκτο. Ο φόβος για τις συνέπειες της χρεοκοπίας υποχωρεί όσο διαψεύδεται η ελπίδα ότι η εφαρμοζόμενη πολιτική αναπαράγει το αδιέξοδο. Όσο συσσωρεύεται κοινωνική απόγνωση τόσο μεταλλάσσεται σε οργή. Το γεγονός ότι για πρώτη φορά μεταπολεμικά γίνεται αδύνατη η αναπαραγωγή της υφιστάμενης κοινωνικής δομής καθιστά το κλίμα εκρηκτικό. Το γεγονός, μάλιστα, ότι εξουδετερώθηκε το κίνημα των «Αγανακτισμένων», που έδινε τη δυνατότητα μίας ειρηνικής εκδήλωσης της κοινωνικής οργής, φέρνει πιο κοντά το ενδεχόμενο κοινωνικής ανάφλεξης.

Στο σημείο που έχουν φτάσει τα πράγματα, η μόνη ρεαλιστική λύση είναι η δημοσιονομική εξυγίανση να συνδυαστεί με ένα γενναίο «κούρεμα» του χρέους, δηλαδή με μία συντεταγμένη χρεοκοπία, που θα βοηθήσει την Ελλάδα να αναπνεύσει, κρατώντας τη στην Ευρωζώνη. Οι δανειστές, όμως, απορρίπτουν αυτή τη λύση και σφίγγουν τη θηλιά στο λαιμό της Ελλάδας, ενώ η κυβέρνηση Παπανδρέου, απονομιμοποιημένη, παραπαίει. Σε αυτές τις συνθήκες, οι εκλογές καθίστανται πιο πιθανές, όπως πιο πιθανή καθίσταται και η ανεξέλεγκτη κατάρρευση. Ούτε η Αθήνα ούτε η τρόικα την επιθυμεί, αλλά η καθεμία από την πλευρά της ωθεί τα πράγματα προς αυτή την κατεύθυνση.